Antykoncepcja w każdym wieku – jak wybrać odpowiednią tabletkę antykoncepcyjną?

Metody antykoncepcji – masz wybór!

Wybór hormonalnych metod antykoncepcji jest dość duży, co w znacznym stopniu pomaga dopasować produkt do potrzeb pacjentki. TABLETKI ANTYKONCEPCYJNE DWUSKŁADNIKOWE – przeznaczone do codziennego przyjmowania. Zawierają dwa hormony: estrogen i progestagen. Należą do najskuteczniejszych metod zapobiegania ciąży, ale zawartość estrogenu może u niektórych kobiet powodować działania niepożądane, np. znacznie zwiększać ryzyko wystąpienia zakrzepicy (zwłaszcza jeśli kobieta pali papierosy lub ma nadciśnienie) czy udaru. TABLETKI ANTYKONCEPCYJNE JEDNOSKŁADNIKOWE – również do codziennego stosowania. Zawierają tylko jeden hormon (progestagen), dzięki czemu są bezpieczniejsze niż dwuskładnikowe, bo niosą mniejsze ryzyko pojawienia się zdarzeń niepożądanych. Co ważne, różnica w skuteczności między tabletkami dwuskładnikowymi i jednoskładnikowymi nie jest zbyt duża (wskaźnik Pearla, o którym będzie jeszcze mowa wynosi odpowiednio 0-1,26 oraz 0,14 ¹). KRĄŻEK DOPOCHWOWY – to rodzaj antykoncepcji dwuskładnikowej. Zawiera hormony, które uwalniają się i przenikają do krwiobiegu, zapobiegając ciąży. Jest aplikowany na 21 dni, a następnie wyjmowany, aby mogło wystąpić krwawienie miesiączkowe. Nowy krążek wkłada się po 7 dniach. PLASTER – do naklejania na górnej części ramienia, w okolicy pośladków lub brzucha. Wymieniany raz na tydzień. Za każdym razem trzeba go nakleić w inne miejsce. Plaster to dwuskładnikowy środek antykoncepcyjny – jego działanie polega na nieprzerwanym uwalnianiu hormonów, które przenikają przez skórę do organizmu. SPIRALA, CZYLI WKŁADKA DOMACICZNA – zależnie od rodzaju zakłada się ją na czas od 3 do 5 lat. Wygodny sposób antykoncepcji. Coraz częściej, ale nadal rzadko stosowana u bardzo młodych dziewcząt. Wkładka hormonalna ma w składzie tylko progestagen, którego nieduża dobowa dawka przedostaje się bezpośrednio tam, gdzie powinna, czyli do macicy. Warto zaznaczyć, że zakładanie i wyjmowanie spirali musi odbyć się w gabinecie lekarskim. IMPLANT – wszczepiany pod skórę wewnętrznej strony ramienia (w znieczuleniu miejscowym), gdzie może pozostawać nawet przez 3 lata. Aby zachować skuteczność działania, po usunięciu poprzedniego implantu należy od razu zaaplikować kolejny. W skład tego środka antykoncepcyjnego wchodzi jedynie progestagen, który jest uwalniany do organizmu, podobnie jak dwa hormony w przypadku krążka. ZASTRZYK HORMONALNY – wykonywany raz na 3 miesiące domięśniowo (w ramię, biodro lub pośladek), również zawiera tylko jeden hormon – progestagen. W przeciwieństwie do innych odwracalnych metod antykoncepcji działanie zastrzyku po odstawieniu trwa dłużej – średnio 10 miesięcy od momentu ostatniej aplikacji.

Antykoncepcja hormonalna –
bezpieczeństwo i komfort w każdym wieku

Metod zapobiegania ciąży jest wiele, dlatego każda kobieta – niezależnie od wieku – ma szansę na bezpieczną i skuteczną antykoncepcję hormonalną. Młode, zdrowe kobiety, bez nałogów i niekarmiące piersią, mogą zdecydować się na dowolną metodę. W ich przypadku estrogen zawarty w niektórych środkach nie powoduje takich działań niepożądanych jak u innych pacjentek. Dla pań po 40. roku życia tabletki dwuskładnikowe niekoniecznie będą dobrym wyborem, bo wspomniany estrogen może wywołać działania niepożądane. Dla tej grupy kobiet bezpieczniejsza jest antykoncepcja hormonalna z samym progestagenem, która nie zwiększa ryzyka wystąpienia zakrzepicy i chorób z nią związanych. Ten rodzaj antykoncepcji należy wziąć również pod uwagę u nastolatek i młodych dziewczyn, choćby dlatego, że nie zaburza gospodarki hormonalnej, pomaga regulować cykl miesiączkowy i zmniejszać obfitość krwawień. Przyjmowanie tabletek jednoskładnikowych (minipigułki) zaczyna się w pierwszym dniu miesiączki i przez 28 dni łyka się jedną o stałej godzinie. Po wyczerpaniu blistra trzeba już następnego dnia rozpocząć kolejny. W przypadku pominięcia tabletki – jeśli nie upłynęło więcej niż 12 godzin – należy przyjąć ją możliwie najszybciej, a kolejną minipigułkę łyknąć o stałej porze (podczas stosunku warto na wszelki wypadek zastosować dodatkową ochronę, np. prezerwatywę). Jeśli opóźnienie wynosi ponad 12 godzin, trzeba natychmiast przyjąć jedną zapomnianą tabletkę (nawet jeśli pominięto ich więcej), a kolejną – o zwykłej godzinie. Przez siedem kolejnych dni konieczne jest używanie dodatkowego zabezpieczenia. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dobrze jest skonsultować się z lekarzem ginekologiem. Czytaj więcej o zaletach i zastosowaniu antykoncepcji jednoskładnikowej >>

Antykoncepcja dla nastolatek i młodych dziewczyn

Pierwsza wizyta u ginekologa powinna się odbyć po rozpoczęciu miesiączkowania – to dobry moment na rozmowę o antykoncepcji, naukę samokontroli piersi, uświadomienie pacjentki, że powinna dbać o swoje zdrowie intymne i pamiętać o regularnych badaniach ginekologicznych w przyszłości. Dziewczyna powinna czuć się na takiej wizycie komfortowo, tak aby mogła zadać lekarzowi nurtujące ją pytania, które bywają przecież kłopotliwe. Trzeba pamiętać, że dziewczętom niepełnoletnim w gabinecie lekarskim musi towarzyszyć opiekun prawny, którego zgoda jest w Polsce niezbędna do wypisania przez specjalistę recepty na antykoncepcję hormonalną. W czasie wizyty lekarz zadaje pytania na temat cyklu miesiączkowego, przyjmowanych leków, przebytych zabiegów. Ważna jest historia chorób w rodzinie – nowotworów, zakrzepicy, cukrzycy itd. Następnie przeprowadza się badanie ogólne i ginekologiczne, w tym USG narządów miednicy mniejszej. Jeśli pacjentka jest już aktywna seksualnie, można zlecić cytologię, USG dopochwowe i badanie na HPV. Wśród tabletek antykoncepcyjnych dobrym wyborem dla młodych kobiet (do 30. roku życia) mogą być tabletki jednoskładnikowe. Co ważne zwłaszcza dla nastolatek, mają one korzystny profil bezpieczeństwa, a dodatkową ich zaletą jest zmniejszenie bólu podczas miesiączkowania, który potrafi sprawić wiele trudności, a wręcz na jakiś czas wykluczyć z funkcjonowania w swojej społeczności.

Antykoncepcja po 40. roku życia – najważniejsze informacje

U kobiet po 40. roku życia pojawiają się zmiany hormonalne, mogące prowadzić do chronicznego zmęczenia, bezsenności, obniżenia libido. Słabnie przemiana materii, częściej dają się we znaki problemy gastryczne. Jest to okres okołomenopauzalny, więc rośnie ryzyko chorób przewlekłych (cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie itd.). U tych pacjentek można rozważyć zastosowanie antykoncepcji jednoskładnikowej –zarówno w przypadku mam (także karmiących), jak i kobiet bezdzietnych. Mogą ją też przyjmować panie z nadwagą i otyłością, bo zwykle nie zatrzymuje wody organizmie i nie powoduje obrzęków, choć należy podkreślić, że ostateczną decyzję podejmuje lekarz. Trzeba wiedzieć, że tylko antykoncepcja z samym progestagenem nie prowadzi do wzrostu ryzyka zakrzepicy, co jest istotne m.in. u kobiet: Dowiedz się więcej, o skutecznej antykoncepcji po czterdziestce >>

Czy w wieku 50 lat można brać tabletki antykoncepcyjne?

Jest to wiek menopauzalny, kiedy kobieta odczuwa różne dolegliwości, ze słynnymi uderzeniami gorąca włącznie. Objawy mogą jednak pojawić się wcześniej lub później (większość pań przechodzi menopauzę między 45. a 55. rokiem życia). Zmienia się cykl menstruacyjny i miesiączki stają się nieregularne. Jajniki wytwarzają coraz mniej estrogenu, co prowadzi do wspomnianych uderzeń gorąca, którym mogą towarzyszyć czerwone plamy na twarzy, szyi czy klatce piersiowej oraz pocenie się. Mogą pojawiać się infekcje pochwy i dróg moczowych oraz problemy związane z nietrzymaniem moczu. Zaburzenia snu, drażliwość i niepokój to kolejne uciążliwe objawy. Mimo że menopauza prowadzi do utraty płodności, trzeba pamiętać, że w ciążę można zajść jeszcze przez rok od ostatniej miesiączki. Jeśli pacjentka przyjmowała wcześniej antykoncepcję hormonalną, może ją kontynuować. Jeśli nie – powinna poradzić się ginekologa. Dla pań w tym wieku antykoncepcja jednoskładnikowa, która nie zawiera estrogenu, zwiększającego ryzyko wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej, może być dobrym rozwiązaniem. Czytaj więcej o estrogenie w antykoncepcji w naszym poradniku >>

Skuteczność tabletek antykoncepcyjnych –
wskaźnik Pearla

Bezpieczna antykoncepcja jest możliwa w każdym wieku – pomaga w tym duży wybór dostępnych na rynku metod. Zawsze najlepiej poradzić się ginekologa, który najwłaściwiej dopasuje rodzaj antykoncepcji do grupy wiekowej, trybu życia i czynników ryzyka. Warto też znać poziom skuteczności poszczególnych środków antykoncepcyjnych, określany przez wskaźnik Pearla. Podaje on liczbę nieplanowanych ciąż w roku na 100 par. Najlepsze wyniki przy idealnym stosowaniu mają tabletki dwuskładnikowe 0-1,26; tabletki progestagenne 0,14; plastry 0,59-0,99; pierścień dopochwowy 0,31-0,96; implant 0-0,3¹.