Co to jest libido i od
czego zależy – udany
seks po 40. roku życia

Libido – co to?

Libido – inaczej popęd seksualny – to wbrew pozorom bardzo złożony proces, który u każdego człowieka jest sprawą indywidualną. Choć dla niektórych libido bywa tematem wprawiającym w zakłopotanie, należy pamiętać, że jest to zjawisko naturalne i potrzeba, którą powinno się zaspokajać.

Pojęcie to zdefiniował Zygmunt Freud. Określił on libido jako energię, której źródłem są popędy kierujące zachowaniem i będące motorem działania człowieka dążącego do łączenia się z innymi ludźmi i utrzymania gatunku. Co prawda Freud nie ograniczał libido jedynie do sfery seksualnej – odnosił je również do instynktów związanych z przyjemnością w innych dziedzinach życia, ze spełnieniem i z samorozwojem. Twórca psychoanalizy udowadniał również, że niezaspokojone libido może skutkować lękiem i frustracją. Dlatego warto dbać o tę sferę swojego życia, pamiętając, że na popęd seksualny może wpływać bardzo wiele czynników – relacje z partnerem, stres, zmęczenie, używki, dieta, a nawet pora roku i uwarunkowania kulturowe oraz podejście do antykoncepcji.

Popęd seksualny – jak go zrozumieć?

Chcąc dowiedzieć się, czym tak naprawdę jest popęd seksualny, należy – wzorem Freuda – spojrzeć na to zjawisko szerzej. Oczywiście chodzi tu przede wszystkim o ochotę na zbliżenie seksualne, ale trzeba mieć też na uwadze „okoliczności towarzyszące”, które mogą sprawić, że seks będzie mniej lub bardziej przyjemny. Przy ocenie własnego popędu należy spojrzeć na wiele kwestii – zainteresowanie tematem seksu, fantazje seksualne, reagowanie na bodźce związane z bliskością (flirt, dotyk), odczuwanie pragnienia drugiej osoby, dążenie do spełnienia aktu seksualnego, a także uczucie zadowolenia podczas stosunku i po nim.

Na poziom popędu seksualnego mogą ponadto wpływać zaburzenia erekcji, przedwczesny wytrysk, suchość pochwy i związane z tym dyskomfort i stres.

Istnieje też możliwość występowania różnic między pożądaniem seksualnym partnerów – oznacza to, że jedna osoba ma większe potrzeby związane z seksem niż ta druga. Mówi się wtedy o rozbieżności pożądania seksualnego (ang. sexual desire discrepancy, SDD). Duża liczba czynników wpływających na indywidualne libido sprawia, że SDD nie jest rzadkim zjawiskiem w długotrwałych relacjach¹. Ważne jednak, aby szczerze rozmawiać o swoich potrzebach i oczekiwaniach oraz szukać kompromisu, który pozwoli zachować harmonię w sferze seksualnej związku. SDD nie musi wiązać się z koniecznością leczenia², choć w niektórych przypadkach warto zasięgnąć porady specjalisty.

Libido – co na nie wpływa?

Jak już zostało wspomniane, libido to sprawa bardzo indywidualna i jego poziom zależy od predyspozycji konkretnej osoby oraz od czynników zewnętrznych. Co ciekawe, może być ono różne w zależności od pory roku, miesiąca, a nawet pory dnia. O zaburzeniach popędu seksualnego można mówić wtedy, kiedy poziom dotychczasowej ochoty na bliskość, seks, a także częstość fantazjowania seksualnego wyraźnie się zmienia lub zanika. Warto przy tym pamiętać, by niekoniecznie porównywać się z innymi, bo ten sam poziom libido u jednej osoby może świadczyć o jego obniżeniu, a u drugiej – o stanie całkowicie normalnym.

Wśród czynników psychologicznych, które mogą wywoływać spadek popędu płciowego, najczęściej wskazywanymi są zaburzenia zdrowia psychicznego oraz problemy w związku połączone z negatywnymi uczuciami kierowanymi do partnera³. Jednak czynników, które mają wpływ na popęd seksualny, jest więcej:

• stres, szczególnie długotrwały,
• zmęczenie, przepracowanie,
• problemy finansowe,
• niewłaściwe odżywianie – mało zróżnicowana dieta, spożywanie zbyt dużej ilości tłuszczów i węglowodanów,
• spożywanie nadmiernych ilości alkoholu,
• zbyt mała lub zbyt duża aktywność fizyczna,
• nieodpowiednie stężenie hormonów,
• choroby przewlekłe,
• warunki pogodowe,
• czynniki kulturowe związane z podejściem do seksu, przekonania wyniesione z domu rodzinnego, traktowanie tematu seksu jako tabu.

Są to obszary w dużej mierze wspólne dla kobiet i mężczyzn, jednak istnieją też czynniki biologiczne przypisane do konkretnej płci, jak choćby rodzaj hormonów, różne rodzaje zaburzeń czy u kobiet kwestie związane z cyklem, ciążą i połogiem. Przeczytaj o roli progestagenu w antykoncepcji hormonalnej >>

Libido u kobiety

U kobiet czynniki biologiczne, które mogą mieć wpływ na wahania libido, to:

• menstruacja – w trakcie miesiączki może być odczuwany spadek popędu seksualnego z powodu zmian nastroju, osłabienia, dyskomfortu związanego z krwawieniem, bólem,
• zmiany stężenia hormonów w cyklu miesięcznym – głównie estrogenu i progestagenu,
• dni płodne, szczególnie czas owulacji – kobieta może odczuwać wtedy zwiększony popęd seksualny,
• ciąża – zaburzenia libido mogą być powodowane przez zmiany hormonalne, huśtawki nastrojów, uczucie zmęczenia, niepokój związany z bezpieczeństwem dziecka (nawet jeśli nie ma przeciwwskazań do zbliżeń seksualnych),
• połóg – tu również należy wymienić wahania hormonów, dyskomfort związany z raną po nacięciu krocza lub po cesarskim cięciu, słabsze ukrwienie i mniejsze nawilżenie pochwy, zmęczenie, spadek poczucia atrakcyjności, a także skupienie uwagi na dziecku,
• menopauza – w tym okresie obserwuje się obniżenie libido ze względu na spadek hormonów, błona śluzowa pochwy ulega zanikowi, występują problemy z suchością pochwy, zwiększa się ryzyko stanów zapalnych, stosunki mogą więc powodować ból i dyskomfort.

Czynnikiem, który może różnicować poziom libido u kobiet, jest wiek. Po 30. roku życia obserwuje się największy popęd seksualny. Kobiety są wtedy bardziej pewne siebie, wiedzą, czego chcą, znają swoje ciało i wykazują względem niego wyższą niż kiedyś akceptację. U pań po 40. roku życia w dalszym ciągu nic nie stoi na przeszkodzie, aby czerpały radość ze zbliżeń intymnych, choć mogą pojawiać się u nich problemy z orgazmem. Jeśli jednak dbają o zdrowy styl życia i odpowiedni wypoczynek, może to być dla nich czas najlepszego seksu. Z kolei kobiety po menopauzie zauważają u siebie mniejsze zainteresowanie intymnością. Jest to związane ze spadkiem stężenia hormonów i zmianami, które zaszły w organizmie właśnie w czasie menopauzy. Nie oznacza to jednak konieczności rezygnacji z życia seksualnego! Wręcz przeciwnie – wsłuchanie się we własne potrzeby i zadbanie o bliskość z partnerem mogą przynieść jeszcze mnóstwo satysfakcji.

Libido u mężczyzn

Do czynników biologicznych, które mają wpływ na libido u mężczyzn, należą:

• stan hormonów, przede wszystkim testosteronu, których stężenie jest szczególnie niskie w czasie andropauzy (odpowiednika menopauzy u kobiet),
• wiek – młodzi mężczyźni raczej nie mogą narzekać na brak libido i ten stan zwykle utrzymuje się do 35. roku życia; później popęd seksualny spada z upływem czasu, nie wiąże się to jednak z utratą ochoty na seks.

Wpływ na libido u mężczyzn mogą mieć ponadto zaburzenia erekcji oraz przedwczesny wytrysk – obawa przed wystąpieniem tych problemów może powodować wycofanie się z życia seksualnego, budzić lęk, a nawet rodzić kompleksy. W przypadku panów przyczyną spadku popędu płciowego może też być krążący stereotyp, że mężczyzna jest zawsze gotowy do seksu. Tymczasem jest to krzywdzące przekonanie, bo każdy ma prawo do tego, aby czasem nie mieć ochoty na zbliżenie. I jest to całkowicie normalne.

Libido a estrogeny

Estrogeny to ważna grupa hormonów w organizmie kobiety. Mają duży wpływ na popęd seksualny – w momencie gdy ich stężenie jest największe, czyli w czasie owulacji, ochota na zbliżenia u pań znacząco wzrasta. Estrogen to hormon obecny również u mężczyzn – nie tylko wspomaga u nich regulację popędu seksualnego, lecz także bierze udział w procesie dojrzewania plemników i dodaje witalności.

Libido a testosteron

Testosteron to hormon kojarzony z płcią męską – ma istotny wpływ na życie seksualne panów, na ich libido, osiąganie orgazmu, erekcję, a także wytrysk nasienia. Jednak kobiety również nie zostały pozbawione testosteronu – u nich hormon dba o zdrowy poziom popędu płciowego oraz odczuwanie pożądania i przyjemności podczas zbliżenia.

Libido a prolaktyna

Prolaktyna jest ważna szczególnie dla kobiet karmiących piersią, jest to bowiem hormon wspomagający laktację. Jego zbyt duże stężenie może powodować spadek libido, zaburzenia jajeczkowania, a nawet prowadzić do niepłodności. U mężczyzn prolaktyna nie ma aż takiego znaczenia, ale jej nieodpowiednie stężenie może negatywnie wpływać na popęd płciowy i osłabiać aktywność seksualną, a także zmniejszać produkcję nasienia. Dowiedz się, kiedy najlepiej wrócić do antykoncepcji po porodzie >>

Libido a hormony tarczycy

Choroby tarczycy mają ogromny wpływ na libido – zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Niskie stężenie hormonów tego gruczołu (niedoczynność) może obniżać ochotę na seks, między innymi z powodu wahań nastroju, zmęczenia i osłabienia. Również zbyt wysokie stężenie hormonów (nadczynność) może prowadzić do zaburzeń popędu seksualnego, a u mężczyzn dodatkowo do problemów z erekcją.

W przypadku gospodarki hormonalnej obu płci ważne jest utrzymanie hormonów w normie. Nikomu bowiem nie służy ich zbyt wysokie ani zbyt niskie stężenie – w odniesieniu do libido, ale też do innych obszarów naszego zdrowia. Dlatego warto w razie obserwowanych objawów badać stężenie hormonów i w przypadku niepokojących wyników zasięgnąć porady lekarza.

Tabletki antykoncepcyjne a libido

Jak wiemy, odczuwanie popędu seksualnego to sprawa indywidualna. Tak samo wpływ różnych czynników na libido może być inny u każdego człowieka. To, co u jednej osoby zwiększa ochotę na seks, u innej może pozostawać obojętne, a nawet tę ochotę zmniejszać. Przykładem takiego czynnika mogą być tabletki antykoncepcyjne, które na liście działań niepożądanych mają wpisany wpływ na libido. Jednak oznacza to, że takie działanie może wystąpić, ale nie musi, a większość kobiet przyjmujących antykoncepcję hormonalną nie obserwuje ich wpływu na swój popęd seksualny.

Warto przy tym zaznaczyć, że główną rolą tabletek antykoncepcyjnych jest zapobieganie niechcianej ciąży. To sprawia, że kobieta może podczas zbliżenia czuć się bardziej komfortowo i bezpiecznie. Jeśli więc nie dotyczą jej wspomniane działania niepożądane, to taka antykoncepcja sprawi, że przyjemność i radość z seksu będą jeszcze większe.

Antykoncepcja po 40.

Nieobojętne na libido i na inne obszary funkcjonowania mogą być zarówno tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe (z estrogenem i progestagenem), jak i tabletki jednoskładnikowe bez estrogenu. Przed rozpoczęciem stosowania antykoncepcji konieczna jest więc wizyta u ginekologa, który przeprowadzi dokładny wywiad z pacjentką i przepisze odpowiedni rodzaj tabletek, uwzględniając wszystkie wskazania i przeciwwskazania.

W przypadku niektórych kobiet bezpieczniejszym wyborem będzie jednoskładnikowa antykoncepcja bez estrogenu. Należą do nich panie po czterdziestce z chorobami towarzyszącymi, dlatego że ta grupa jest bardziej narażona na wystąpienie żylnej lub tętniczej choroby zakrzepowo-zatorowej. A zawarty w tabletkach dwuskładnikowych estrogen może to ryzyko zwiększać. Ponadto tabletka z samym progestagenem będzie miała mniejszy wpływ na gospodarkę hormonalną organizmu. Przeczytaj więcej o antykoncepcji po 40. roku życia >> Niezależnie od rodzaju przyjmowanej antykoncepcji warto na co dzień zadbać o swoje libido – zdrowo się odżywiać, unikać alkoholu i papierosów, dbać o odpowiednią dawkę snu oraz aktywności fizycznej, robić regularne badania i otwarcie rozmawiać ze swoim partnerem. To wszystko będzie miało wpływ nie tylko na popęd seksualny, lecz także na zdrowie fizyczne i psychiczne. Natomiast w przypadku takich objawów, jak suchość pochwy, warto zasięgnąć porady lekarza, jak również zastosować sprawdzony i przebadany lubrykant.

Libido po 40.

Współczesna czterdziestolatka to często pełna energii, spełniona i świadoma swojej wartości kobieta, która chce czerpać z życia jak najwięcej. Również z życia seksualnego, które może być udane, jak nigdy dotąd. Minusem jest wkraczanie w wiek okołomenopauzalny, kiedy to w organizmie zaczyna się proces zmian, skutkujących między innymi obniżeniem libido. Na szczęście nie jest to regułą, a kobieta po czterdziestce może jeszcze przez długie lata cieszyć się seksem. Trzeba tylko pamiętać o bezpiecznej i skutecznej antykoncepcji, bo możliwość zajścia w ciążę cały czas istnieje. Zobacz, jak dobrać odpowiednią antykoncepcję hormonalną >>