Czy tabletki
antykoncepcyjne
opóźniają menopauzę?

Menopauza – czym jest i co zmienia w organizmie?

Menopauza, inaczej przekwitanie, to ostatnia miesiączka w życiu kobiety. Aby jednak można było stwierdzić, że miesiączka była tą ostatnią, musi minąć od niej 12 miesięcy bez krwawienia menstruacyjnego. Jednak cały proces jest bardziej skomplikowany, bo menopauza to tylko część całego okresu okołomenopauzalnego, który składa się z trzech etapów: premenopauzy, samej menopauzy i postmenopauzy.

Z menopauzą wiąże się wiele objawów, choć u każdej kobiety mogą one wyglądać inaczej i w różnym stopniu utrudniać codziennie funkcjonowanie oraz powodować dyskomfort. Wśród nich wymienia się między innymi:

• zaburzenia miesiączkowania,
• infekcje dróg moczowych,
• suchość pochwy,
• nietrzymanie moczu,
• zaburzenia libido,
• ścieńczenie skóry,
• wypadanie włosów,
• bóle kostno-stawowe,
• osteoporoza (w okresie pomenopauzalnym),
• wahania nastroju,
• problemy z koncentracją i pamięcią,
• depresja,
• zespół klimakteryczny – najbardziej rozpowszechniony objaw związany z menopauzą, obejmujący np. uderzenia gorąca, obfite poty, zaburzenia snu, kołatanie serca, osłabienie, parestezje^{1, 2}.

Niezależnie od objawów, podstawową zmianą, do jakiej prowadzi menopauza, jest całkowita utrata płodności.

Czy w okresie menopauzy można zajść w ciążę?

Same objawy ściśle kojarzone z menopauzą nie są jednoznaczne z utratą płodności. Dotyczą one okresu okołomenopauzalnego, który rozpoczyna się zazwyczaj kilka lat wcześniej. Mimo że miesiączki stają się wtedy krótsze i nieregularne, z roku na rok spada liczba cykli owulacyjnych oraz obniża się stężenie hormonów płodności, kobieta w dalszym ciągu może zajść w ciążę.

Jak już zostało powiedziane, okres okołomenopauzalny składa się z trzech etapów. Są to:

• premenopauza (inaczej perimenopauza) – okres poprzedzający menopauzę, kiedy mimo wielu zwiastujących ją objawów zapłodnienie wciąż jest możliwe,
• menopauza – ostatnia miesiączka w życiu,
• postmenopauza – etap po ostatniej miesiączce, w którym kobieta nie ma już zdolności rozrodczych.

Mówiąc o menopauzie, trzeba też wspomnieć o zespole klimakterycznym, którego niektóre oznaki pokrywają się z zaburzeniami sfery psychicznej. Do objawów klimakterium należą^1,3: Aby mieć całkowitą pewność, że kobieta nie zajdzie już w ciążę, musi minąć rok od ostatniej miesiączki i podczas tego roku nie może wystąpić żaden epizod krwawienia menstruacyjnego. Przeczytaj więcej o zależności między menopauzą a ciążą >>

Czy można opóźnić menopauzę?

Menopauza zazwyczaj występuje między 45. a 55. rokiem życia³ i jest to nieodłączny moment w życiu kobiety, nie można więc mu zapobiec. Można jednak starać się go opóźnić. Wśród metod, które w tym pomagają, wymienia się przyjmowanie hormonów, ale ten sposób musi być skonsultowany z ginekologiem i poprzedzony dokładną diagnostyką. Istnieją też naturalne sposoby, które może zastosować każda kobieta, aby spróbować opóźnić przekwitanie.

Jak naturalnie opóźnić menopauzę?

Do naturalnych sposobów, które mogą być pomocne w przesunięciu menopauzy w czasie, należą⁴:

• odpowiednia dieta, zawierająca między innymi:
  • owoce,
  • warzywa, szczególnie te bogate w fitoestrogeny (np. soja uznawana za sposób na niedobory hormonów endogennych),
  • produkty białkowe,
• aktywność fizyczna,
• nieco podwyższony wskaźnik masy ciała BMI (ale nieprzekraczający 27), choć ten czynnik może niekorzystnie wpływać na inne aspekty zdrowotne.

Mimo że wyniki badań nie są jednoznaczne i wiele zależy od samego organizmu, warto prowadzić zdrowy tryb życia, starać się unikać stresu, dbać o efektywny wypoczynek i zdrowy sen, dostarczać sobie niezbędne witaminy i minerały oraz wspomniane fitoestrogeny – związki roślinne, które wykazują działanie estrogenne, przeciwutleniające i antymutagenne⁵. Oprócz soi ich źródłem są między innymi olej lniany, mąka lniana, otręby owsiane i pszeniczne, soczewica, czosnek czy marchew. Odpowiednie zadbanie o swoje zdrowie i formę może nie tylko sprawić, że menopauza się opóźni, lecz także pomóc złagodzić jej objawy.

Czego unikać, by opóźnić menopauzę?

Zastosowanie zasad wymienionych powyżej pozwoli uniknąć czynników, które nie pomagają w opóźnieniu menopauzy, a wręcz mogą ją przyspieszyć. Wśród nich wymienia się palenie tytoniu. Badania wykazały, że u kobiet palących menopauza występuje wcześniej niż u niepalących o ok. pół roku do nawet dwóch lat^{6, 7} i niewykluczone, że znaczenie ma również liczba papierosów wypalanych w ciągu dnia⁸.

Inne czynniki, których należy unikać, to przykładowo:

• nieprawidłowo zbilansowana dieta,
• nieregularne spożywanie posiłków,
• stres, szczególnie przewlekły,
• brak ruchu lub jego niewystarczająca ilość,
• nadużywanie alkoholu,
• niewystarczająca ilość wypoczynku,
• zła jakość snu.

Czy tabletki antykoncepcyjne opóźniają menopauzę?

Rolą tabletek antykoncepcyjnych jest zapobieganie niepożądanej ciąży poprzez zatrzymanie owulacji i zagęszczenie śluzu szyjki macicy, tak aby stanowił barierę dla plemników. Hormony zawarte w tabletkach nie wykazują bezpośredniego wpływu na opóźnienie menopauzy, jednak odpowiednio dobrane leczenie hormonami może pomóc złagodzić dokuczliwe objawy związane z okresem klimakterium – unormować nieregularne krwawienia, wyeliminować plamienia między miesiączkami, złagodzić uderzenia gorąca czy nagłe zmiany nastroju. Dla kobiet w okresie przedmenopauzalnym bezpieczniejszym wyborem będą tabletki jednoskładnikowe bez estrogenu lub dwuskładnikowe z niskim stężeniem tego hormonu. To dlatego, że przyjmowanie estrogenu w dojrzałym wieku może prowadzić do groźnej dla życia zakrzepicy, jeśli kobiecie towarzyszy przynajmniej jeden inny czynnik ryzyka, np. palenie papierosów, otyłość, dodatni wywiad rodzinny w kierunku chorób zakrzepowych, nowotworowych, reumatycznych, zawałów czy udarów, genetycznie uwarunkowana nadkrzepliwość.

Trzeba wiedzieć, że stosowanie tabletek antykoncepcyjnych może utrudnić rozpoznanie menopauzy. Dzieje się tak dlatego, że przez cały czas ich przyjmowania występują krwawienia z odstawienia. Dodatkowym czynnikiem utrudniającym jest to, że antykoncepcja hormonalna może łagodzić objawy towarzyszące przekwitaniu. Dowiedz się więcej o tabletkach jednoskładnikowych >>

Jak rozpoznać menopauzę, biorąc
tabletki antykoncepcyjne?

Jako pierwszy objaw menopauzy wymienia się zaburzenia miesiączkowania, później pojawiają się zaburzenia libido, uderzenia gorąca, zlewne poty, osłabienie koncentracji, przygnębienie czy wahania nastroju, problemy z układem moczowo-płciowym, różne dolegliwości bólowe.

Ponieważ tabletki antykoncepcyjne powodują krwawienia z odstawienia, które nie są równoznaczne z naturalnymi miesiączkami, rozpoznanie, że kobieta wchodzi w stan przekwitania, jest niemożliwe. Jeśli więc istnieją podejrzenia związane z pojawieniem się menopauzy, jedynym sposobem na potwierdzenie jest odstawienie tabletek antykoncepcyjnych na kilka miesięcy w celu sprawdzenia, czy pojawi się miesiączka. Należy też skonsultować się z lekarzem ginekologiem, który może zlecić wykonanie badań sprawdzających stężenie hormonów, np. FSH, LH, estradiolu, prolaktyny. Wyniki takich badań pozwolą określić, czy rzeczywiście kobieta znajduje się już w okresie premenopauzy. Jednak – aby wynik był wiarygodny – powinno się je wykonać dopiero po jakimś czasie od ostawienia tabletek antykoncepcyjnych.

Czas menopauzy to trudny moment w życiu kobiety, dlatego w tym okresie powinna ona szczególnie o siebie zadbać i zwrócić uwagę na swoje potrzeby. W razie konieczności należy też zwrócić się do lekarza o pomoc w walce z uciążliwymi dolegliwościami. Przeczytaj poradnik o bezpiecznej antykoncepcji po 40. roku życia >>