Jednoskładnikowa
tabletka
antykoncepcyjna –
co powinnaś wiedzieć

Czym jest jednoskładnikowa tabletka antykoncepcyjna?

Antykoncepcyjne tabletki jednoskładnikowe zawierają tylko jeden hormon – progestagen (w naturalnej postaci występujący jako progesteron), w przeciwieństwie do tabletek dwuskładnikowych, w których oprócz progestagenu znajduje się estrogen. Wykluczenie estrogenu ze składu tabletki sprawia, że jest ona bezpieczniejszym wyborem w przypadku pacjentek, dla których działanie tego hormonu mogłoby być szkodliwe. Chodzi między innymi o kobiety karmiące i palące papierosy. O tym, kto jeszcze znajduje się w tej grupie i na czym polega zagrożenie, powiemy w końcowej części artykułu. Estrogeny to hormony, które (podobnie jak progesteron) naturalnie występują w organizmie kobiety. Pełnią bardzo ważną funkcję w procesie rozwoju narządów płciowych, regulują cykl miesiączkowy, mają istotny wpływ na przebieg ciąży. Naturalny estrogen wspomaga ponadto wchłanianie wapnia, wspiera metabolizm i zwiększa stężenie „dobrego” cholesterolu (HDL), zmniejszając jednocześnie syntezę „złego” (LDL). Estrogen jest więc niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu kobiety, jednak jako składnik tabletek antykoncepcyjnych może wykazywać niepożądane działanie, nawet u kobiet, u których dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna nie jest przeciwwskazana. Należy tu wymienić np. gromadzenie się wody w organizmie, co sprawia wrażenie przybierania na wadze. Mogą pojawiać się obrzęki¹ związane właśnie z zatrzymaniem wody. Estrogen może ponadto wpływać na pogorszenie nastroju, pojawienie się zmęczenia i zniechęcenia, a także bóle głowy oraz bolesność piersi, skurcze czy mdłości^{2, 3}. U kobiet, które mogą przyjmować ten hormon, nie są to poważne działania, ale w ich przypadku również warto sprawdzić, czy nie należy zmienić tabletek antykoncepcyjnych na takie z mniejszym stężeniem estrogenu lub wyeliminować ten hormon całkowicie i zdecydować się na tabletki jednoskładnikowe. Właściwa antykoncepcja powinna bowiem nie tylko być bezpieczna i skuteczna, lecz także zapewniać kobiecie komfort i dobre samopoczucie. Przeczytaj więcej o działaniu estrogenu >>

Jak działają tabletki antykoncepcyjne z jednym składnikiem?

Jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne mają podobny mechanizm działania co ich dwuskładnikowe odpowiedniki. Polega on na hamowaniu owulacji, co uniemożliwia uwolnienie komórek jajowych z jajników, a tym samym zapobiega zapłodnieniu. Zawarte w tabletkach hormony zmieniają również konsystencję śluzu w szyjce macicy – staje się on gęstszy, bardziej lepki, dzięki czemu nie przepuszcza plemników, co dodatkowo chroni przed niechcianą ciążą.

Zalety jednoskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych

Podstawową zaletą tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych – podobnie jak dwuskładnikowych – jest zapobieganie niechcianej ciąży. Skuteczność obu metod jest bardzo wysoka – wskaźnik Pearla przy idealnym stosowaniu wynosi 0–1,26 w przypadku tabletek dwuskładnikowych oraz 0,14 w przypadku jednoskładnikowych⁴. Wskaźnik ten mówi, ile w ciągu roku wystąpiło niepożądanych zapłodnień na 100 par stosujących konkretny rodzaj antykoncepcji. Im niższy wskaźnik, tym metoda jest skuteczniejsza (dla porównania w przypadku prezerwatywy wynosi on 8–11). Poznaj skuteczność innych metod antykoncepcji >> Inne zalety jednoskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych to:

• są bezpieczną i w pełni odwracalną metodą antykoncepcji hormonalnej,
• mogą być przyjmowane w każdym wieku – od nastolatek po dojrzałe kobiety,
• są bezpieczniejszym wyborem dla wielu grup kobiet, między innymi znajdujących się w grupie ryzyka wystąpienia chorób, takich jak żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, oraz u pacjentek z cukrzycą lub nadciśnieniem,
• można je stosować przy endometriozie,
• są wygodne w przyjmowaniu (nie robi się przerw między opakowaniami).

Potencjalne działania niepożądane

Jednoskładnikowa tabletka antykoncepcyjna jest lekiem i jak każdy lek może powodować działania niepożądane. Wśród wad tego rodzaju antykoncepcji hormonalnej można wymienić ryzyko wystąpienia:

• nieregularnego okresu,
• plamienia między okresami,
• trądziku,
• dyskomfortu w obrębie piersi,
• nudności lub wymiotów,
• osłabienia działania spowodowanego przez inne leki (między innymi niektóre antybiotyki).

Przed rozpoczęciem stosowania należy dokładnie przeczytać ulotkę. Warto również wszelkie wątpliwości omówić z lekarzem ginekologiem. Trzeba ponadto pamiętać, że w przypadku klasycznych jednoskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych konieczne jest bardzo regularne ich przyjmowanie (codziennie o tej samej godzinie). Wymaga to sporej dyscypliny, ale dzięki temu gwarantuje najwyższą skuteczność. Przeczytaj, jak przygotować się do wizyty u ginekologa >>

Komu zaleca się jednoskładnikową tabletkę
antykoncepcyjną

Jak wspomnieliśmy wyżej, jednoskładnikowa tabletka antykoncepcyjna jest szczególnie wskazana dla pewnych grup kobiet. Z uwagi na korzystny profil bezpieczeństwa mogą ją stosować:

• nastolatki,
• mamy karmiące piersią – tabletki jednoskładnikowe nie zaburzają laktacji, nie mają również wpływu na skład i ilość pokarmu (antykoncepcja jednoskładnikowa to jedyny rodzaj antykoncepcji hormonalnej dla tej grupy pacjentek),
• kobiety po czterdziestce – u których występują dodatkowe choroby, takie jak zawał, udar, zakrzepica kończyn; jest to szczególnie istotne w przypadku palących pacjentek, u których to ryzyko zwiększa się już po 35. roku życia,
• palaczki – ze względu na wyżej opisane ryzyko niebezpiecznych dla życia chorób; trzeba pamiętać, że zawarty w tabletkach dwuskładnikowych estrogen w połączeniu z nikotyną znacząco zwiększa ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej,
• kobiety z nadwagą i otyłością,
• kobiety w okresie menopauzy– mimo że jest to proces prowadzący do utraty płodności, w ciążę można zajść jeszcze przez rok od momentu ostatniej miesiączki,
• kobiety narażone na chorobę zatorową– istnieje wiele czynników, które mogą wywoływać lub potęgować to ryzyko (oprócz wieku, nałogu papierosowego i nadprogramowych kilogramów mogą to być między innymi: żylaki, niektóre leki oraz przypadki zakrzepicy w rodzinie, a także unieruchomienie związane z urazami, złamaniami, operacją).

Dowiedz się więcej o zakrzepicy i czynnikach ryzyka tej niebezpiecznej choroby >> Jak widać, u wielu pacjentek tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe powinny być zastąpione jednoskładnikowymi. Aby ginekolog o tym wiedział i mógł przepisać najwłaściwszą antykoncepcję, musi zostać poinformowany o wszystkich ewentualnych przeciwwskazaniach. Dlatego do wizyty warto dobrze się przygotować i szczerze odpowiadać na pytania lekarza – dla własnego komfortu i bezpieczeństwa.