Kiedy tabletka
antykoncepcyjna
zaczyna działać?

Rozpoczęcie stosowania tabletki

Działanie tabletek antykoncepcyjnych polega na hamowaniu owulacji i zagęszczaniu śluzu szyjkowego, co zapobiega przedostawaniu się plemników. W ten sposób tabletki pełnią swoją podstawową funkcję – chronią przed niepożądaną ciążą. Aby jednak to działanie było skuteczne, kobieta musi przyjmować je regularnie i zgodnie z wyznaczonymi zasadami. Lekarze zwykle zalecają rozpoczęcie stosowania tabletek w pierwszym dniu cyklu, czyli w pierwszy dzień miesiączki. Najlepiej zrobić to właśnie wtedy, choć można też zacząć taką antykoncepcję trochę później – maksymalnie do piątego dnia cyklu (tzw. metoda szybkiego startu). Tabletki – zarówno jednoskładnikowe, jak i dwuskładnikowe – mogą bowiem w tym czasie jeszcze skutecznie zahamować owulację. Rozpoczęcie stosowania tabletek antykoncepcyjnych po upływie pięciu dni od początku miesiączki również jest możliwe. Jednak do tego czasu pęcherzyk jajnikowy może się już rozwinąć w takim stopniu, że antykoncepcja nie zahamuje owulacji. Aby tabletki zaczęły działać tak, jak powinny, potrzeba siedmiu dni ich regularnego stosowania (codziennie o tej samej porze). Dlatego przez te siedem dni koniecznie trzeba używać dodatkowego zabezpieczenia podczas stosunku. Może to być np. szeroko dostępna prezerwatywa. Sprawdź, jak wybrać antykoncepcję bezpieczną dla siebie >>

Rodzaje tabletek antykoncepcyjnych i ich skuteczność

Tabletki antykoncepcyjne dzielą się na jedno- i dwuskładnikowe. Oba rodzaje należą do grupy metod o wysokiej skuteczności, różnią się jednak zawartością hormonów.

• Tabletki dwuskładnikowe – mają w składzie dwa hormony: estrogen i progestagen. Cieszą się dużą popularnością, jednak nie powinny być stosowane przez niektóre grupy pacjentek. Jest to związane z zawartością estrogenu, który może wywoływać działania niepożądane, między innymi zagrażającą życiu żylną chorobę zakrzepowo-zatorową. Wśród schorzeń, których obecność całkowicie wyklucza ten rodzaj antykoncepcji, można wymienić: wysokie nadciśnienie tętnicze, chorobę niedokrwienną serca, bóle głowy z aurą, udar w wywiadzie. Istnieje też wiele przeciwwskazań związanych z obciążeniem genetycznym i innymi czynnikami ryzyka, szczególnie gdy występuje ich kumulacja. Tabletki antykoncepcyjne z estrogenem to dobry wybór przede wszystkim dla młodej, zdrowej kobiety, a rozpoczęcie ich stosowania powinno być poprzedzone dokładnym wywiadem lekarskim. Skuteczność tego rodzaju antykoncepcji wyrażona wskaźnikiem Pearla to 0–1,26¹.
• Tabletki jednoskładnikowe – zawierają tylko jeden hormon o nazwie progestagen. Dzięki temu, że nie mają w składzie estrogenu, ich stosowanie jest obciążone mniejszym ryzykiem zdarzeń niepożądanych. Dlatego mogą być przyjmowane przez wiele pacjentek, u których tabletki dwuskładnikowe są przeciwwskazane – między innymi przez kobiety w dojrzałym wieku z innymi czynnikami ryzyka, palące papierosy, zmagające się z nadwagą lub otyłością, rodzinnie obciążone w kierunku chorób zakrzepowo-zatorowych. Tabletki jednoskładnikowe to również jedyny bezpieczny wybór dla kobiet karmiących piersią. Wskaźnik Pearla charakteryzujący ten rodzaj antykoncepcji wynosi 0,14¹.

Antykoncepcja w każdym wieku – jaką
tabletkę stosować po 40.?

Przekroczenie 40. roku życia to dla kobiety czas zmian. Dotyczą one zarówno wyglądu zewnętrznego (pogarsza się stan skóry, paznokci, włosów, mogą pojawić się dodatkowe kilogramy), jak i tego, co dzieje się w organizmie oraz znacząco wpływa na zdrowie i samopoczucie. Zwiększa się ryzyko chorób przewlekłych (między innymi żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, cukrzycy, miażdżycy, nadciśnienia), może rosnąć stężenie cholesterolu, kobieta ma mniej siły i szybciej się męczy, co ma związek z rozpoczynającym się okresem okołomenopauzalnym. W tym czasie spada też płodność, jednak do momentu ostatniej miesiączki, a nawet 12 miesięcy po niej, wciąż istnieje możliwość zajścia w ciążę. Trzeba pamiętać, że estrogen zawarty w tabletkach dwuskładnikowych zwiększa ryzyko wystąpienia groźnych chorób, przede wszystkim wtedy, gdy występuje choćby jeden dodatkowy czynnik ryzyka (np. palenie papierosów, nadwaga lub otyłość, choroby przewlekłe w rodzinie). Dlatego bezpieczniejszym wyborem dla kobiety po czterdziestce jest tabletka jednoskładnikowa – z samym progestagenem. Dowiedz się więcej o nowoczesnej antykoncepcji po 40. roku życia >>

Jak skutecznie przyjmować tabletki antykoncepcyjne?

Niezależnie od rodzaju tabletek antykoncepcyjnych, schemat ich dawkowania zawsze obejmuje 28 dni. Różnice dotyczą tylko przerwy, podczas której przyjmuje się tabletki bez hormonów (placebo) lub nie przyjmuje się żadnych tabletek. W czasie tej przerwy powinno wystąpić krwawienie z odstawienia.

Możliwe schematy w tabletkach dwuskładnikowych:

• 24 tabletki z hormonami (aktywne) + 4 tabletki placebo,
• 21 tabletek aktywnych + 7 tabletek placebo,
• 21 tabletek aktywnych + 7 dni przerwy bez tabletek.

Możliwe schematy w tabletkach jednoskładnikowych:

• 24 tabletki z hormonami (aktywne) + 4 tabletki placebo,
• 28 tabletek aktywnych (w tym przypadku nie ma przerwy
  na krwawienie z odstawienia).

W obu rodzajach tabletek każdorazowo po upływie 28 dni należy od razu (kolejnego dnia) rozpocząć następny blister. Najważniejsza w stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych jest regularność. Warto wyrobić sobie nawyk ich przyjmowania każdego dnia o tej samej porze. Zapewni to niemal 100% skuteczności tej metody antykoncepcji². Kilkugodzinne opóźnienie w połknięciu tabletki antykoncepcyjnej raczej nie powinno wpłynąć na jej skuteczność. Trzeba jednak przyjąć pominiętą dawkę możliwie najszybciej. Jeśli opóźnienie wyniesie więcej niż 12 godzin, działanie tabletek może już zostać osłabione. Należy wtedy postępować zgodnie z instrukcją zawartą w ulotce dołączonej do opakowania, a w razie wątpliwości – skontaktować się z ginekologiem. Tabletki antykoncepcyjne są lekiem, dlatego mogą powodować działania niepożądane. Różnią się od siebie przede wszystkim składem (dwuskładnikowe zawierają estrogen i progestagen, a jednoskładnikowe sam progestagen) oraz stężeniem hormonów. Każdy z nich ma swoje cechy charakterystyczne i może dawać różne efekty². Najczęstsze działania niepożądane związane z przyjmowaniem tabletek antykoncepcyjnych to:

• bóle głowy,
• zatrzymywanie wody w organizmie, obrzęki i obrzmienia,
• nudności i wymioty,
• wzdęcia,
• krwawienia i plamienia śródcykliczne,
• suchość pochwy,
• obniżenie nastroju, wahania emocjonalne.

W przypadku przedłużających się działań niepożądanych, a także niepokojących objawów, takich jak migreny, kłopoty z widzeniem, problemy gastryczne, ból i opuchlizna jednej nogi, trzeba bezzwłocznie zgłosić się do lekarza.

Prawidłowe zażywanie tabletek antykoncepcyjnych

Tabletki jednoskładnikowe, jak i dwuskładnikowe to metody antykoncepcji hormonalnej o działaniu natychmiastowym, pod warunkiem że rozpocznie się ich stosowanie w pierwszym (a najpóźniej w piątym) dniu cyklu. Oba rodzaje tabletek mają wysoką skuteczność, która – wyrażona wskaźnikiem Pearla – wynosi 0–1,26¹ dla dwuskładnikowych i 0,14¹ dla jednoskładnikowych. Oznacza to, że na sto par stosujących ten rodzaj antykoncepcji w ciągu roku wystąpiło tylko tyle niepożądanych ciąż, ile wynosi wskaźnik. Aby jednak tabletki antykoncepcyjne zachowały tak dużą skuteczność, muszą być regularnie przyjmowane, czyli każdego dnia o tej samej porze. Bardzo ważne jest również to, by były dobrze dopasowane do potrzeb pacjentki i ewentualnych czynników ryzyka – nie tylko zapewni to skuteczność, lecz także zminimalizuje występowanie działań niepożądanych. Sprawdź skuteczność różnych metod antykoncepcji >>