Objawy źle dobranej
antykoncepcji
hormonalnej

Antykoncepcja hormonalna – zasady doboru tabletek

Wszystkie rodzaje antykoncepcji hormonalnej są dostępne wyłącznie na receptę. Dlatego, aby móc zacząć stosować ten rodzaj zapobiegania ciąży, trzeba udać się do ginekologa. Zanim jednak lekarz przepisze antykoncepcję, musi sprawdzić stan zdrowia kobiety i to, czy nie ma u niej przeciwwskazań do przyjmowania hormonów. Choć wizyta może być krępująca (w końcu dotyczy spraw intymnych), nie należy się bać ani denerwować. Lekarz jest po to, aby pomóc pacjentce, zadbać o jej zdrowie i odpowiedzieć na pytania. Na początek ginekolog przeprowadza wywiad lekarski, czyli zadaje pytania na temat miesiączki, dotychczasowego współżycia, chorób czy przyjmowanych leków. Następnie wykonuje rutynowe badanie ginekologiczne i – jeśli pacjentka jest już aktywna seksualnie – zleca dodatkowe badania, np. cytologię czy USG dopochwowe. Przy doborze tabletek antykoncepcyjnych bardzo ważne są czynniki, takie jak wiek i waga pacjentki, nałogi, choroby pacjentki czy członków jej rodziny. Dlatego na pytania lekarza należy odpowiadać zgodnie z prawdą i nie robić sekretu np. z palenia papierosów. Jest to bardzo istotne w kontekście właściwego dopasowania tabletek, bo pewnych preparatów nie powinny przyjmować kobiety, u których antykoncepcja może powodować poważne działania niepożądane. Z uwagi na to, że w tabletkach dwuskładnikowych oprócz progestagenu znajduje się estrogen, u pacjentek z grup ryzyka nie zaleca się stosowania tego rodzaju antykoncepcji. Do czynników, które mogą zwiększać ryzyko związane z przyjmowaniem tego hormonu należą:

• wiek powyżej 40 lat – w tym wieku zwiększa się ryzyko chorób przewlekłych (cukrzycy, miażdżycy, nadciśnienia, choroby zakrzepowo-zatorowej itd.),
• nadprogramowe kilogramy – nadwaga zwiększa niebezpieczeństwo wystąpienia zakrzepicy,
• palenie papierosów – ze względu na wzrost ryzyka zakrzepicy i udaru,
• karmienie piersią – estrogen może wpływać na skład i ilość pokarmu,
• występowanie w rodzinie udaru lub zawału przed 50. rokiem życia.

Dla wymienionych pacjentek, jak również dla nastolatek, które wciąż znajdują się w fazie rozwoju, bardziej odpowiednie i bezpieczniejsze mogą być np. tabletki jednoskładnikowe – z samym progestagenem.

Przeczytaj więcej o antykoncepcji jednoskładnikowej Jeśli jednak kobieta jest młoda, zdrowa, bez nałogów i w jej rodzinie nie było niebezpiecznych incydentów, bez problemu może stosować tabletki dwuskładnikowe. Będą one dla niej zarówno skuteczne, jak i bezpieczne. Oprócz tabletek antykoncepcyjnych na rynku są również dostępne inne hormonalne metody zapobiegania ciąży o wysokiej skuteczności.

• Jednoskładnikowe: wkładka domaciczna (zakładana raz na 5 lat), implant (wszczepiany raz na 3 lata), zastrzyk hormonalny (stosowany raz na 3 miesiące).
• Dwuskładnikowe: krążek dopochwowy (aplikowany na 3 tygodnie, po których następuje tydzień przerwy) oraz plaster (wymieniany raz na tydzień).

Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych – czy jest bezpieczne?

Współczesne tabletki antykoncepcyjne nowej generacji są dokładnie badane i kontrolowane przed pojawieniem się na rynku i w porównaniu z preparatami starego typu mają dużo wyższy profil bezpieczeństwa. Aby jednak antykoncepcja była w pełni skuteczna i bezpieczna, muszą być spełnione dwa podstawowe warunki: odpowiednie dopasowanie do potrzeb kobiety oraz prawidłowe stosowanie. W skład tabletek antykoncepcyjnych mogą wchodzić dwa hormony (estrogen i progestagen) lub tylko jeden (progestagen). Jak już zostało wspomniane, tabletki dwuskładnikowe nie są przeznaczone dla wszystkich kobiet. Dlatego tak ważna jest szczera rozmowa z lekarzem, który będzie mógł wychwycić wszelkie przeciwwskazania do stosowania antykoncepcji z estrogenem. Największe niebezpieczeństwo ze strony tego hormonu to wzrost ryzyka wystąpienia groźnych chorób, takich jak zakrzepica. Dla kobiet, które są na nią narażone, lepszym wyborem będą tabletki jednoskładnikowe. Antykoncepcja powinna być też stosowana we właściwy sposób – tabletki należy przyjmować codziennie o stałej porze. Tylko wtedy będą mogły w maksymalnie skuteczny sposób chronić przed niepożądaną ciążą.

Nieprawidłowa reakcja na tabletki antykoncepcyjne – czy to możliwe?

Mimo że tabletki antykoncepcyjne wybiera lekarz, może się okazać, że pacjentce nie będą one pasowały. Dzieje się tak dlatego, że każda kobieta może reagować inaczej na konkretny rodzaj antykoncepcji. Jedna będzie się po nim czuła doskonale, inna doświadczy nieprzyjemnych działań niepożądanych. Nie ma jednak powodu do niepokoju. Każdy lek może przecież powodować działania niepożądane i rolą lekarza jest modyfikacja leczenia, tak aby było ono bezpieczne dla pacjenta. Tak samo jest w przypadku tabletek antykoncepcyjnych. Każdy niepokojący objaw powinien skłonić do wizyty w gabinecie lekarskim i podzielenia się swoimi wątpliwościami z ginekologiem.

Objawy nietolerancji wybranych tabletek antykoncepcyjnych

U każdej kobiety objawy źle dobranych tabletek antykoncepcyjnych mogą być inne. Poniżej wymieniamy, co można do nich zaliczyć.

• Bóle głowy – bardzo uciążliwy objaw, który powinno się zgłosić lekarzowi.
• Krwawienie i plamienie śródcykliczne – często pojawiają się na początku stosowania antykoncepcji. Przyczyną tych objawów może być nieprawidłowe przyjmowanie tabletek, jak również czynniki niezwiązane z antykoncepcją. Dlatego jeśli po 3 miesiącach wciąż pojawiają się takie krwawienia i plamienia, należy zgłosić się do lekarza.
• Nudności i wymioty – one również występują najczęściej na początku przyjmowania tabletek. Należy zwrócić uwagę, że wymioty występujące ok. 3 godzin po wzięciu tabletki mogą osłabiać jej działanie. Warto więc te objawy skonsultować z lekarzem.
• Obrzmiałe piersi – przyczyną jest gromadząca się w piersiach woda, która jest reakcją na zmianę gospodarki hormonalnej.
• Przybieranie na wadze – współczesne tabletki wykazują minimalne ryzyko pojawienia się dodatkowych kilogramów. Choć u niektórych kobiet antykoncepcja może powodować zwiększenie apetytu. Dlatego warto wprowadzić do diety zdrowe modyfikacje.
• Spadek libido – dobrze wybrane tabletki raczej nie powinny powodować obniżenia popędu płciowego. Często przyczyną takiego stanu są inne czynniki, takie jak zmęczenie czy stresujący tryb życia.
• Suchość pochwy – nieprzyjemna dolegliwość, która powoduje duży dyskomfort podczas stosunku. Jest spowodowana wahaniami stężenia estrogenu. Najlepiej zgłosić się z tym objawem do ginekologa.
• Wahania nastroju – jeśli występują w trakcie przyjmowania tabletek, lekarz powinien przepisać inne, z mniejszym stężeniem hormonów. Zazwyczaj jednak powodem tego objawu są czynniki zewnętrzne, głównie stres.
• Wzdęcia – niestety działanie tabletek antykoncepcyjnych nie omija układu pokarmowego. Mogą na tym ucierpieć jelita, a także wątroba. Trzeba więc pamiętać o badaniach krwi uwzględniających parametry wątrobowe.
• Zatrzymywanie wody w organizmie – przyczyną są hormony zawarte w tabletkach, głównie estrogen. Prowadzi to do uczucia obrzmienia i ociężałości.

Przewlekłe działania niepożądane, a także objawy, takie jak migreny, zaburzenia widzenia, bóle brzucha, ból i opuchlizna w jednej kończynie to znak, że natychmiast trzeba zgłosić się do lekarza.

Niewłaściwe tabletki – co robić?

W przypadku gdy kobieta zaobserwuje u siebie działania niepożądane podczas przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych, powinna natychmiast umówić się na wizytę do lekarza. Specjalista zdecyduje, czy należy odstawić obecnie stosowaną antykoncepcję. Na podstawie objawów, a być może również zleconych badań, może on zmienić tabletkę na inną, bardziej dopasowaną do pacjentki. Jeśli kobieta przyjmowała antykoncepcję dwuskładnikową, jest możliwe, że ginekolog zaproponuje jej lek jednoskładnikowy lub inną formę antykoncepcji. Tabletki bez estrogenu powodują bowiem mniej działań niepożądanych i są bezpieczniejsze w zakresie ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Czy wiesz, czym jest żylna choroba zakrzepowo-zatorowa?

Nie bój się antykoncepcji hormonalnej!

Tabletki antykoncepcyjne należą do leków, a każdy lek, nawet najłagodniejszy, może prowadzić do pojawienia się działań niepożądanych. W obliczu takich objawów nie należy więc martwić się na zapas, tylko szybko skontaktować się ze specjalistą i dokładnie opowiedzieć mu, co się dzieje. Lekarz będzie wiedział, co trzeba zrobić, a w przypadku wątpliwości zleci niezbędne badania, tak aby nowa antykoncepcja miała jak najmniej działań niepożądanych.