Pierwszy raz
a antykoncepcja
i zajście w ciążę
Pierwszy raz a ciąża – co wiedzieć na start?
Pierwszy stosunek seksualny to ważny moment w życiu kobiety, który może mieć wpływ na jej późniejsze życie intymne. Temu wyjątkowemu wydarzeniu towarzyszy nie tylko przerwanie błony dziewiczej, ale przede wszystkim nowe doświadczenia, które są też okazją do bliższego poznania siebie i swojego ciała. Pierwsze zbliżenie powinno poprzedzić przygotowanie – pod kątem zarówno emocjonalnym, jak i antykoncepcyjnym. Oba aspekty są niezwykle ważne, a ich pominięcie może skutkować poważnymi konsekwencjami: urazem psychicznym, zakażeniem chorobą przenoszoną drogą płciową lub niepożądaną ciążą.Podjęcie odpowiedzialnej decyzji o inicjacji seksualnej wiąże się z wyborem skutecznej metody antykoncepcyjnej. Aby było to możliwe, trzeba poznać rodzaje metod, sposób ich działania i skuteczność. Samodzielna decyzja może okazać się trudna, dlatego warto poradzić się zaufanej, doświadczonej osoby i najlepiej umówić się na wizytę do ginekologa. Antykoncepcja powinna bowiem być nie tylko skuteczna, lecz także bezpieczna i dopasowana do potrzeb kobiety. Przeczytaj, jak przygotować się do wizyty u ginekologa po antykoncepcję hormonalną >> W dalszej części artykułu omówimy proces przygotowania się do inicjacji seksualnej, powiemy, co jest najważniejsze i co należy zrobić krok po kroku.
Antykoncepcja na pierwszy raz – metody i skuteczność
Zależność między pierwszym razem a ciążą to kluczowa kwestia dla podejmujących decyzję o rozpoczęciu współżycia. Ryzyko zapłodnienia jest w bardzo dużym stopniu minimalizowane przez antykoncepcję, ale należy ją właściwie dobrać i prawidłowo stosować. Ważne jest też to, aby metoda odpowiadała na indywidualne potrzeby i preferencje kobiety. Dowiedz się, jaka pierwsza antykoncepcja jest najlepsza dla nastolatki >> Wśród najpopularniejszych metod zapobiegania ciąży znajdują się prezerwatywy, tabletki antykoncepcyjne oraz metoda naturalna. Poniżej opisujemy mechanizm ich działania oraz skuteczność.- Prezerwatywy – są łatwo dostępną metodą antykoncepcji. Działają jako bariera fizyczna, której zadaniem jest zapobiegnięcie połączeniu się plemników z komórką jajową. Skuteczność prezerwatywy w dużej mierze zależy od jej prawidłowego założenia, więc warto wcześniej to przećwiczyć. Istotne jest również odpowiednie dopasowanie – zbyt ciasna lub zbyt luźna nie będzie stanowiła dobrej ochrony, ponieważ może się zsunąć. Prezerwatywy nie są tak skuteczne, jak hormonalne metody zapobiegania ciąży, ale w dość dużym stopniu przed nią zabezpieczają – wskaźnik Pearla, za pomocą którego określa się skuteczność antykoncepcji, wynosi w przypadku prezerwatyw 8–111. Oznacza to, że na 100 regularnie stosujących je par w ciągu roku nieplanowana ciąża wystąpi w 8–11 przypadkach. Zaletą prezerwatyw – jako jedynego dostępnego środka antykoncepcyjnego – jest to, że w wysokim stopniu chronią przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową, a także przed stanami zapalnymi narządów w miednicy mniejszej2.
- Tabletki antykoncepcyjne – ich działanie polega na zatrzymaniu owulacji i zagęszczeniu śluzu szyjki macicy, który dzięki zmianie konsystencji zmienia się w barierę zatrzymującą plemniki. Tabletki – jako metoda antykoncepcji hormonalnej – mogą zawierać dwa hormony (estrogen i progestagen) lub tylko jeden (progestagen). Niezależnie, czy są dwu-, czy jednoskładnikowe, przyjmuje się je codziennie o określonej porze według podanego schematu. Tabletki z estrogenem są niewskazane dla pewnych grup pacjentek (np. narażonych na wystąpienie zakrzepicy), jednak młode, zdrowe kobiety zwykle mogą przyjmować je bez obaw. Jako antykoncepcja na pierwszy raz – zwłaszcza dla bardzo młodych dziewcząt – bezpieczniejsza może okazać się tabletka z samym progestagenem, ale jeśli lekarz nie stwierdzi przeciwwskazań do stosowania antykoncepcji dwuskładnikowej, może przepisać taką, która ma mniejszą zawartość hormonów. Skuteczność tabletki jednoskładnikowej według wskaźnika Pearla wynosi 0,141, natomiast dwuskładnikowej 0–1,261. Jest to więc skuteczność bardzo wysoka, ale trzeba pamiętać, że aby ją osiągnąć, należy przyjmować tabletki idealnie według schematu. Każde pominięcie dawki skutkuje wzrostem ryzyka zajścia w ciążę.
- Metoda naturalna (kalendarzykowa) – polega na monitorowaniu cyklu menstruacyjnego i identyfikowaniu dni płodnych i niepłodnych. Współczynnik Pearla wskazuje na jej niską skuteczność – wynoszącą 1–473. Aby jednak nawet ta skuteczność została zachowana, kobieta musi mieć regularne miesiączki. Dlatego w przypadku młodych dziewcząt, których cykle są nieuregulowane, metoda kalendarzykowa niezbyt dobrze chroni przed zajściem w ciążę.
Pierwszy raz a ciąża – w te mity nie wierz
Pierwszy raz a ciąża to temat, wokół którego narosło wiele mitów, popularnych wśród nastolatków. Mimo że młodzi ludzie mają dzisiaj dość dużą świadomość seksualną, to ciągle pewne błędne przekonania przyjmują jako prawdę, co może skończyć się niechcianą ciążą. Przyczyną takiego stanu rzeczy mogą być braki w edukacji seksualnej i mało wiarygodne źródła, takie jak opowieści koleżanek czy filmy.Mity związane z ciążą, które mogą krążyć wśród nastolatków, to między innymi:
- „Nie można zajść w ciążę za pierwszym razem” – to bardzo zgubne myślenie, ponieważ zajście w ciążę jest możliwe podczas każdego stosunku. Zabezpieczenie przed zapłodnieniem jest konieczne już od pierwszego razu.
- „Przerwanie stosunku jest skuteczną metodą antykoncepcji” – stosunku przerywanego w ogóle nie uznaje się za formę antykoncepcji, a tym bardziej za metodę skuteczną. Nawet najbardziej doświadczony mężczyzna nie zawsze bowiem potrafi przerwać stosunek, czyli wycofać członek z pochwy, w odpowiednim momencie. Jeśli więc do zbliżenia dochodzi między niedojrzałymi, młodymi ludźmi, na tej „metodzie” absolutnie nie wolno polegać. To jednak dopiero jedna strona medalu. Druga jest taka, że plemniki mogą być wydzielane jeszcze przed wytryskiem, czyli poza kontrolą mężczyzny, więc nie pomoże tu nawet wyjątkowo duże doświadczenie.
- „Nie można zajść w ciążę podczas menstruacji” – choć ryzyko zapłodnienia w czasie okresu jest mniejsze, to cały czas pozostaje możliwe, szczególnie u kobiet z nieregularnymi cyklami miesięcznymi. Obecność miesiączki nie jest zatem żadną metodą antykoncepcji.
- „W pozycji stojącej lub wtedy, gdy kobieta znajduje się na górze, nie można zajść w ciążę” – to mit absolutny. Do zapłodnienia może dojść w każdej pozycji..
Kompetentnym źródłem wiedzy jest również lekarz ginekolog, który najlepiej odpowie na Twoje pytania. Musisz jednak pamiętać, że:
- jeśli masz mniej niż 16 lat, to przeprowadzenie badania ginekologicznego i przepisanie antykoncepcji wymaga zgody opiekuna ustawowego (rodzica);
- jeśli skończyłaś 16 lat, ale nie miałaś jeszcze 18. urodzin, to przeprowadzenie badania ginekologicznego i przepisanie antykoncepcji wymaga zgody zarówno opiekuna, jak i Twojej własnej;
- jeśli nie ukończyłaś 16 lat, a rozpoczęłaś współżycie, lekarz ma obowiązek poinformować o tym Twojego opiekuna.
Pierwszy raz – antykoncepcja i co jeszcze? Przygotuj się
Jeśli chcesz rozpocząć życie seksualne i na razie nie planujesz macierzyństwa, pamiętaj o zabezpieczeniu przed niepożądaną ciążą. To bardzo ważna kwestia przed pierwszym razem, ale nie jedyna. Istotne jest również zadbanie o Twoje zdrowie – psychiczne i fizyczne, a także komfort podczas zbliżenia.Zobacz, o co warto zadbać, zanim podejmiesz tę ważną życiową decyzję.
- Przede wszystkim zastanów się, czy na pewno chcesz rozpocząć życie intymne i czy jest to Twoja niezależna decyzja. Pamiętaj, że nikt nie może Cię do tego zmuszać ani wywierać na Tobie presji. Masz prawo powiedzieć „nie” w każdej chwili. I nie ma znaczenia, jeśli Twoje koleżanki mają inicjację seksualną już za sobą. Każdy ma swój czas i powinna to być Twoja indywidualna sprawa.
- Decyzja o pierwszym razie nie powinna być przypadkowa również w sytuacji, gdy nie masz stałego partnera. Przygodne kontakty seksualne mogą mieć przykre konsekwencje nie tylko w postaci ciąży. Jeśli nie znasz drugiej osoby, wtedy istnieje większe ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową (jak już wspomnieliśmy, jedyną metodą antykoncepcyjną, która minimalizuje to ryzyko, jest prezerwatywa).
- Otwarcie rozmawiaj ze swoim partnerem – o oczekiwaniach, obawach, granicach i metodach ochrony przed ciążą. Powinnaś być pewna, że druga strona Cię nie zawiedzie, że wspólnie zadbacie o swój komfort, bezpieczeństwo i dacie sobie wyrozumiałość – pamiętaj, że wyobrażenia o uniesieniach, których młodzi ludzie oczekują od pierwszego razu, rzadko kiedy spełniają się w rzeczywistości.
- Poznaj swoje ciało – zastanów się, jak dobrze znasz swoje ciało i jego budowę, czy masz wiedzę, na czym polega stosunek. Im lepiej będziesz wiedziała, w jaki sposób Twoje ciało funkcjonuje, tym bardziej świadomie podejdziesz do nowego doświadczenia.
- Rozważ wizytę u ginekologa – warto, abyś to zrobiła przed rozpoczęciem życia intymnego. Specjalista najlepiej odpowie na Twoje pytania dotyczące ciała i seksualności, sprawdzi stan Twojego zdrowia oraz dobierze właściwą antykoncepcję. Pamiętaj, że jeśli nie masz jeszcze 18 lat, wymagana jest do tego zgoda rodzica.
- Zadbaj o swoje zdrowie psychiczne – zastanów się, czy jesteś emocjonalnie gotowa na pierwszy raz. Bądź ze sobą całkowicie szczera. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, porozmawiaj z kimś starszym – zaufanym i doświadczonym.
Pierwszy raz a ciąża – masz obawy? Nie panikuj
Masz już za sobą swój pierwszy raz i podejrzewasz, że możesz być w ciąży? Przede wszystkim nie warto
ulegać panice. Zachowaj spokój i podejmij odpowiednie kroki.
W pierwszej kolejności kup test ciążowy – znajdziesz go w aptekach i drogeriach. Działanie testu polega na wykrywaniu gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG), czyli hormonu, który jest wytwarzany przez zarodek i którego obecność wskazuje, że doszło do zapłodnienia. Taki domowy test możesz wykonać o dowolnej porze dnia, ale najlepiej zrobić to rano, ponieważ wtedy stężenie beta-hCG w moczu jest najwyższe.
Wśród testów ciążowych możesz wybrać:
Wiarygodność prawidłowo wykonanego testu ciążowego jest wysoka (wynosi 95–99%), jednak to ginekolog może potwierdzić ciążę na 100%. Nawet jeśli test wyszedł negatywnie, warto powtórzyć go po kilku dniach, a w razie wątpliwości skonsultować się z lekarzem.
W sytuacji, gdy wynik testu okazał się pozytywny, skontaktuj się z ginekologiem, który otoczy Cię profesjonalną opieką medyczną oraz zleci odpowiednie badania. Jeśli pozostajesz pod opieką rodziców, powinnaś z nimi porozmawiać. Prawdopodobnie nie będzie to łatwe, ale postaraj się podejść do tego spokojnie. Oni też będą zaskoczeni, więc dajcie sobie trochę czasu.
Gdyby Twoja sytuacja okazała się trudna, pamiętaj, że istnieją instytucje, które opiekują się matkami potrzebującymi pomocy. Warto, abyś wiedziała, że możesz szukać wsparcia w takich miejscach i nie musisz być pozostawiona sama sobie. Poinformuj też o swojej sytuacji lekarza ginekologa – on podpowie Ci, co powinnaś zrobić w pierwszej kolejności.
W pierwszej kolejności kup test ciążowy – znajdziesz go w aptekach i drogeriach. Działanie testu polega na wykrywaniu gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG), czyli hormonu, który jest wytwarzany przez zarodek i którego obecność wskazuje, że doszło do zapłodnienia. Taki domowy test możesz wykonać o dowolnej porze dnia, ale najlepiej zrobić to rano, ponieważ wtedy stężenie beta-hCG w moczu jest najwyższe.
Wśród testów ciążowych możesz wybrać:
- płytkowy (kasetowy) – wykonuje się go, nanosząc mocz na płytkę za pomocą kroplomierza;
- paskowy – zanurza się go w pojemniku z moczem, a po wyjęciu kładzie na suchej powierzchni;
- strumieniowy – jego wykonanie polega na trzymaniu go bezpośrednio pod strumieniem moczu przez określony czas (kilka–kilkanaście sekund).
Wiarygodność prawidłowo wykonanego testu ciążowego jest wysoka (wynosi 95–99%), jednak to ginekolog może potwierdzić ciążę na 100%. Nawet jeśli test wyszedł negatywnie, warto powtórzyć go po kilku dniach, a w razie wątpliwości skonsultować się z lekarzem.
W sytuacji, gdy wynik testu okazał się pozytywny, skontaktuj się z ginekologiem, który otoczy Cię profesjonalną opieką medyczną oraz zleci odpowiednie badania. Jeśli pozostajesz pod opieką rodziców, powinnaś z nimi porozmawiać. Prawdopodobnie nie będzie to łatwe, ale postaraj się podejść do tego spokojnie. Oni też będą zaskoczeni, więc dajcie sobie trochę czasu.
Gdyby Twoja sytuacja okazała się trudna, pamiętaj, że istnieją instytucje, które opiekują się matkami potrzebującymi pomocy. Warto, abyś wiedziała, że możesz szukać wsparcia w takich miejscach i nie musisz być pozostawiona sama sobie. Poinformuj też o swojej sytuacji lekarza ginekologa – on podpowie Ci, co powinnaś zrobić w pierwszej kolejności.
1 Zdrojewicz Z., Świerczyńska E., Prezerwatywy – historia i teraźniejszość. Seksuologia Polska 2009; 7(1): 33.
2 Drosdzol-Cop A. i wsp., Antykoncepcja młodocianych, https://www.forumginekologii.pl/artykul/antykoncepcja-mlodocianych.
3 Philippe H.J., Jamin O., Martin M.T., Natural methods of contraception. Rev. Infirm. 1992; 42(9): 58–60.