Wskaźnik Pearla
a skuteczność
antykoncepcji – to
warto wiedzieć

Wskaźnik Pearla – czym jest i o czym informuje

Wskaźnik Pearla (inaczej indeks Pearla) służy do oceny skuteczności poszczególnych metod antykoncepcyjnych. Został wymyślony w 1932 roku przez Raymonda Pearla, amerykańskiego biologa, specjalistę w dziedzinie genetyki klasycznej i biometrii. Stworzył on równanie, pozwalające określić liczbę przypadków, w których badane zabezpieczenie okazuje się nieskuteczne. Dlatego wskaźnik Pearla jest wyrażany właśnie w liczbach. Oznaczają one, ile niepożądanych ciąż wystąpiło w ciągu roku na 100 par stosujących konkretny rodzaj antykoncepcji. Im mniejsza jest ta liczba, czyli im mniejszy wskaźnik Pearla, tym większa skuteczność metody. Przykładowo – jeśli wskaźnik wynosiłby 2, oznaczałoby to, że na 100 par regularnie używających przez rok konkretnego środka antykoncepcyjnego u dwóch par wystąpi nieplanowana ciąża.

Wskaźnik Pearla – jak obliczyć?

Indeks Pearla oblicza się, mnożąc przez 1200 stosunek liczby nieplanowanych ciąż do liczby cykli przy stosowaniu konkretnego rodzaju zabezpieczenia przez rok w grupie 100 kobiet. Mimo że obliczenie wskaźnika Pearla wydaje się proste, różne źródła podają jego różne wartości odnoszące się do tych samych metod antykoncepcji. Powodem jest to, że w warunkach klinicznych badane środki są skuteczniejsze niż w codziennym stosowaniu. Widać to szczególnie na przykładzie tabletek antykoncepcyjnych, o których zażyciu wiele kobiet po prostu zapomina. Z kolei w przypadku prezerwatyw ze stosowaniem nie zawsze idzie w parze umiejętność zakładania. Każde takie niedopatrzenie sprawia, że skuteczność zabezpieczenia maleje.

Metody antykoncepcji – skuteczność

Poniżej zamieszczamy porównanie skuteczności metod antykoncepcyjnych według wskaźnika Pearla. Te, których wskaźnik wynosi 2 lub mniej, uznaje się za najbardziej niezawodne. Te, które mają wartość powyżej 2 do 5, są średnio skuteczne, a te powyżej 5 to metody nieskuteczne.

Wskaźnik Pearla – prezerwatywy

Skuteczność prezerwatywy w indeksie Pearla wynosi 8-11¹, co oznacza, że spośród 100 par stosujących ten rodzaj zabezpieczenia od 8 do 11 może zostać rodzicami. W przypadku tej metody wskaźnik nie należy do najniższych, ale jej zaletą przy prawidłowym używaniu jest ochrona przed wirusem HIV, a także innymi groźnymi chorobami, np. kiłą, rzeżączką czy infekcją wirusem zapalenia wątroby. Prezerwatywy zmniejszają też ryzyko przenoszenia HPV (wirusa brodawczaka ludzkiego), choć nie chronią przed nim całkowicie. Należy pamiętać, że skuteczność prezerwatywy zależy przede wszystkim od jej prawidłowego zastosowania. Przede wszystkim nie może być uszkodzona, musi mieć aktualną datę ważności i być dobrana pod względem rozmiaru. Po założeniu nie powinna powodować ucisku ani zbyt łatwo się zsuwać. Trzeba przy tym uważać, aby nie zaczepić prezerwatywy np. paznokciem i jej nie przedziurawić, bo wtedy nie będzie się już nadawała do użytku.

Wskaźnik Pearla – tabletki antykoncepcyjne

W przypadku tabletek antykoncepcyjnych wskaźnik Pearla jest różny w zależności od ich rodzaju. Skuteczność tych dwuskładnikowych (progestagen + estrogen) wynosi 0-1,26² przy idealnym stosowaniu i 0-2,18² przy stosowaniu typowym, czyli nie do końca doskonałym. Z kolei tabletki jednoskładnikowe (zawierające jedynie progestagen) mają skuteczność 0,14² przy stosowaniu idealnym, a przy typowym 0,41². Dowiedz się więcej o antykoncepcji jednoskładnikowej Decydując się na metodę antykoncepcji w postaci tabletek, trzeba pamiętać o ich systematycznym przyjmowaniu – codziennie o tej samej porze. Do czynników osłabiających działanie pigułek, oprócz nieregularnego stosowania, należą:

• wymioty i biegunki – istnieje ryzyko, że tabletka nie wchłonie się całkowicie;
• niektóre leki, np. antybiotyki, przeciwwirusowe, antydepresyjne – dlatego przyjmowanie farmaceutyków należy zawsze skonsultować z lekarzem;
• niektóre zioła, np. dziurawiec, babka płesznik – dlatego warto dokładnie czytać skład spożywanych herbat, suplementów czy naparów;
• niektóre suplementy diety, np. węgiel leczniczy, witamina C.

Wskaźnik Pearla – plastry antykoncepcyjne

Wskaźnik Pearla w tym przypadku to 0,59-0,99² przy idealnym stosowaniu oraz 0,71-1,24² przy stosowaniu typowym. Jest to zatem metoda o wysokiej skuteczności, a przy tym wygodna, bo plaster nakleja się raz na tydzień. Aby zachować jego skuteczność, trzeba go dokładnie przykleić na czystą, suchą, pozbawioną owłosienia skórę (np. na brzuchu, ramionach, pośladkach). Należy też codziennie sprawdzać, czy plaster się nie odkleja, szczególnie po basenie, treningu, jak również domowej kąpieli (warto pamiętać, aby woda nie była zbyt gorąca).

Wskaźnik Pearla – stosunek przerywany

Dla stosunku przerywanego wybrane źródła przyjmują wartość Pearla 9³. Tę metodę uznaje się więc za mało nieskuteczną, tym bardziej że jej działanie może być osłabione przez wiele dodatkowych czynników dotyczących kobiety. Podobnie nawet najbardziej świadomy i dojrzały mężczyzna nie zawsze jest w stanie „przerwać stosunek”, czyli wycofać członek z pochwy we właściwym momencie.
Trzeba przy tym pamiętać, że największe ryzyko zajścia w ciążę występuje w dni płodne.

Wskaźnik Pearla – metoda kalendarzykowa

Indeks Pearla dla kalendarzyka małżeńskiego różni się w zależności od źródła. Rozbieżność wynosi nawet 1–47⁴. Skuteczność tej metody jest więc tak samo wątpliwa jak stosunku przerywanego. Aby jednak mówić o jakiejkolwiek skuteczności, kobieta musi regularnie miesiączkować, ponieważ to pozwala jej określić w przybliżeniu dni płodne i niepłodne. Jednocześnie trzeba wiedzieć, że długość cyklu w każdej chwili może się zmienić – w wyniku np. stresu, zmiany sposobu odżywiania, podróży, infekcji czy działania zażywanych leków (np. antybiotyków). A to osłabia skuteczność metody kalendarzykowej.
Jest ona jednak przydatna podczas starań o dziecko. Znajomość dni płodnych zwiększa bowiem szansę kobiety na zajście w ciążę.

Wskaźnik Pearla – spirala antykoncepcyjna

Spirale antykoncepcyjne należą do najskuteczniejszych metod zapobiegania ciąży. Nazywane są też wkładkami domacicznymi, a wskaźnik Pearla w ich przypadku wynosi przykładowo:

• wkładka z miedzią – 0,16-1,26;
• wkładka z lewonorgestrelem (52 mg) – 0,09-0,11;
• wkładka z lewonorgestrelem (13,5 mg) – 0,33.

Choć skuteczność wkładek jest bardzo wysoka, nawet one nie zapewniają stuprocentowego zabezpieczenia. Czytaj więcej o antykoncepcji hormonalnej

Skuteczność metod antykoncepcyjnych: tabela

Poniższa tabela zawiera porównanie skuteczności wybranych metod antykoncepcyjnych według indeksu Pearla.

Metoda antykoncepcyjna	Wskaźnik Pearla
Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe	0-1,26 (przy idealnym zastosowaniu); 0-2,18 (przy typowym zastosowaniu)
Spirala (wkładka) antykoncepcyjna	0,09-033
Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe	0,14 (przy idealnym zastosowaniu); 0,41 (przy typowym zastosowaniu)
Plastry antykoncepcyjne	0,59-0,99 (przy idealnym zastosowaniu); 0,71-1,24 (przy typowym zastosowaniu)
Prezerwatywy	8-11
Stosunek przerywany	9
Metoda kalendarzykowa	1-47

Wskaźnik Pearla – wady

Indeks Pearla to wciąż najpopularniejszy sposób określania działania poszczególnych metod antykoncepcyjnych. Jest jednak obciążony błędem. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zrezygnowała już ze stosowania tego wskaźnika ze względu na jego przestarzałość i zaczęła posługiwać się metodą wyrażaną w procentach. Skuteczność środków antykoncepcyjnych zależy również od tego, czy są one stosowane i przechowywane zgodnie z instrukcjami na ulotce. Zawsze też trzeba mieć na uwadze czynniki, które mogą osłabiać działanie konkretnej metody: choroby, infekcje, przyjmowane leki, a w przypadku środków doustnych również wymioty i biegunki. Dlatego warto dowiedzieć się jak najwięcej na temat stosowanego zabezpieczenia, aby ochrona przed ciążą była na jak najwyższym poziomie.