Nietolerancja estrogenu
– czym jest?
Z czym się wiąże
i jakie ma objawy?

Nietolerancja estrogenu – co to jest?

Definicja i mechanizm nietolerancji estrogenu

Estrogeny to hormony płciowe, które w organizmie kobiety pełnią bardzo istotne funkcje. Miejscem ich wytwarzania są przede wszystkim jajniki. Do zadań estrogenów należą między innymi: wspieranie rozwoju narządów płciowych i gruczołów sutkowych, regulacja cyklu miesiączkowego, udział w przygotowaniu organizmu do ciąży. Estrogeny mają też wpływ na kondycję kości, na gospodarkę węglowodanową i wapniową, na metabolizm, krzepliwość krwi, a nawet stan skóry i włosów. Oprócz tego, że estrogen jest naturalnie obecny w organizmie, występuje też – razem z progestagenem – w dwuskładnikowych środkach antykoncepcyjnych.

Stężenie estrogenów w ciele kobiety zależy od fazy cyklu. Trzeba zaznaczyć, że tak niedobór, jak i nadmiar tych hormonów może prowadzić do niekorzystnych konsekwencji. Co więcej, u kobiet może występować nietolerancja estrogenu.

Związek między estrogenem a alergią nie jest oczywisty. Na konkretną odpowiedź alergiczną organizmu mogą mieć wpływ niektóre komórki (limfocyty, monocyty, komórki tuczne), które zostały aktywowane przez hormony płciowe, w tym właśnie estrogen1. Badania wykazały, że zwiększenie stężenia estrogenów powoduje nasilenie reakcji alergicznej, niezależnie od tego, jakie jest stężenie alergenów¹. A zatem ryzyko wystąpienia różnych objawów alergii może być większe podczas miesiączki, w trakcie ciąży, a także wtedy, gdy kobieta przyjmuje leki z estrogenem. Dlatego ważne jest, aby zbadać stężenie tego hormonu we krwi i skonsultować się z lekarzem, który zweryfikuje, czy pacjentka ma nietolerancję estrogenu. Jest to ważne choćby w kontekście przyjmowania np. tabletek antykoncepcyjnych, które zawierają estrogen.

Reasumując – każda kobieta powinna zadbać o to, aby stężenie estrogenów nie było ani zbyt wysokie, ani zbyt niskie. Przeczytaj, o estrogenie w antykoncepcji >>

Symptomy nietolerancji estrogenu

Nadmiar estrogenu

Wśród przyczyn podwyższonego stężenia estrogenu wymienia się: przedwczesne osiągnięcie dojrzałości płciowej, choroby takie jak nadczynność tarczycy, marskość wątroby, guzy jajnika i nadnerczy, a także przyjmowanie zbyt dużych dawek syntetycznych estrogenów.

Nadmiar estrogenu – objawy:

• zaburzenia miesiączkowania;
• bolesność piersi;
• zwiększenie masy ciała;
• obrzęki;
• wzdęcia;
• skurcze;
• obniżenie libido;
• pogorszenie samopoczucia, wahania nastroju;
• zmęczenie;
• rozkojarzenie, problemy z koncentracją;
• zaburzona praca wątroby;
• predyspozycje do zakrzepicy.

Niedobór estrogenu

Zbyt niskie stężenie estrogenu we krwi może mieć następujące przyczyny: wejście w okres pomenopauzalny, nieprawidłowy rozwój jajników, niedoczynność przysadki mózgowej, tryb życia narażający organizm na zbyt duży wysiłek fizyczny, anoreksja czy spożywanie nadmiernych ilości alkoholu.

Niedobór estrogenu – objawy:

• nieregularne miesiączki;
• nawracające infekcje pochwy i dróg moczowych;
• suchość pochwy;
• obniżenie libido;
• bóle głowy;
• pogorszenie kondycji skóry (utrata jędrności, suchość);
• problemy ze snem, nocne pocenie się;
• zmęczenie;
• pogorszenie samopoczucia; wahania nastroju;
• predyspozycje do osteoporozy i chorób układu krążenia.

Diagnozowanie nietolerancji estrogenu

Aby sprawdzić stężenie estrogenu w organizmie, wykonuje się badanie krwi. Przebiega ono w taki sam sposób, jak w przypadku np. morfologii. Na badanie należy przyjść na czczo, a przez około pół godziny przed nim nie wykonywać żadnego wysiłku. Osoby palące powinny też powstrzymać się od palenia przez około 10 godzin.

Z lekarzem, który zleca badanie, należy ustalić odpowiedni dzień na pobranie krwi – jest to uzależnione od fazy cyklu. Trzeba też poinformować o przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nich mogą mieć wpływ na wyniki. Oprócz estrogenu specjalista może również zlecić badanie innych hormonów, takich jak progesteron, prolaktyna, FSH (folikulotropina), LH (lutropina).

Wyniki wszystkich badań należy skonsultować z lekarzem. Konsultacja jest też zawsze konieczna w przypadku pojawienia się jakichkolwiek objawów, które mogą sugerować zaburzenia hormonalne. Dowiedz się, czym są i kiedy wykonać badania hormonalne >>

Jak radzić sobie z nietolerancją estrogenu.

Metody naturalne i zmiany stylu życia

Przy nieprawidłowym stężeniu estrogenu warto zmodyfikować codzienne nawyki. W przypadku niedoboru tego hormonu dobrze jest wprowadzić do diety produkty bogate w fitoestrogeny, czyli naturalne związki pochodzenia roślinnego, które wykazują działanie podobne do estrogenów.

Źródła fitoestrogenów to między innymi:

• warzywa strączkowe (np. soja, ciecierzyca, soczewica, fasola);
• szpinak;
• kalafior;
• brokuł;
• szparagi;
• marchew;
• czerwona koniczyna;
• granaty;
• gruszki;
• śliwki;
• czereśnie;
• żurawina;
• olej z wiesiołka.

W niedoborze estrogenów mogą również pomóc odpowiednie suplementy i zioła na bazie takich składników, jak np. wyciąg z nasion lub zarodków soi owłosionej, wyciąg z kłącza pluskwicy groniastej, wyciąg z koniczyny łąkowej².

Z kolei przy nadmiernym stężeniu estrogenów w organizmie warto zatroszczyć się o wysoką zawartość błonnika w diecie, a także kwasy tłuszczowe omega-3. W przypadku osób z nadmiarowymi kilogramami dobrze jest dążyć do redukcji masy ciała (tkanka tłuszczowa to jedna z przyczyn podwyższonego stężenia estrogenów), natomiast u osób nadużywających alkoholu – ograniczyć jego spożycie. Regulację estrogenu w organizmie może skutecznie wspierać suplementacja magnezu, witaminy B6, cynku czy selenu.

Uwaga! Włączenie do diety suplementów, ziół, a czasem nawet produktów spożywczych należy najpierw skonsultować z lekarzem i stosować się do jego wskazówek.

Niezależnie od stężenia estrogenu we krwi należy zadbać o codzienną równowagę – zdrowy, odpowiednio długi sen, dopasowaną do własnych możliwości aktywność fizyczną, balans między pracą a wypoczynkiem. Choć nie jest to łatwe, warto starać się zminimalizować stres, który – szczególnie, jeśli jest przewlekły – może powodować ogromne szkody w naszym organizmie.

Leczenie farmakologiczne i hormonalne

Osiągnięcie prawidłowego stężenia estrogenu nie zawsze jest możliwe za pomocą „domowych” metod. Konieczne może się okazać włączenie leków, które pozwolą wyregulować hormony w organizmie. Rodzaj terapii będzie uzależniony od przyczyny zaburzenia, wieku kobiety oraz stopnia nasilenia objawów.

Grupa pacjentek, która najczęściej wymaga leczenia farmakologicznego, to kobiety w okresie menopauzy. W ich przypadku najbardziej popularną metodą jest hormonalna terapia zastępcza (HTZ). Polega ona na uzupełnianiu estrogenów drogą doustną (tabletki), przezskórną (plastry) lub dopochwową (krążki, globulki).

Niezależnie od wybranego sposobu leczenia musi ono być najpierw skonsultowane, a później kontrolowane przez lekarza ginekologa. Bardzo ważne jest, aby wykonać zlecone przez niego badania oraz opowiedzieć o swoich ewentualnych chorobach, dolegliwościach, przyjmowanych lekach i nałogach. Trzeba również pamiętać, że terapia z zastosowaniem estrogenu może prowadzić do różnych działań niepożądanych, między innymi do:

• bólu głowy;
• bólu brzucha;
• obrzęków;
• wzrostu masy ciała;
• tkliwości piersi;
• nudności, wymiotów, wzdęć;
• zakrzepicy żylnej.

Każdy niepokojący objaw należy jak najszybciej zgłosić lekarzowi.

Życie z nietolerancją estrogenu

Estrogeny to hormony, które mają duży udział w rozwoju narządów płciowych, w regulacji cyklu miesiączkowego, wpływają na gospodarkę węglowodanową oraz wapniową, kondycję skóry i pełnią wiele innych ważnych funkcji. Istotne jest to, aby utrzymać stężenie hormonów w równowadze, w czym pomogą systematyczne badania, obserwacja własnego ciała, a także zdrowe codzienne nawyki związane z dietą, ze snem, z aktywnością fizyczną oraz zarządzaniem stresem. Warto konsultować z lekarzem wszelkie niepokojące objawy, tak aby jak najszybciej zdiagnozować ewentualne nieprawidłowości w równowadze układu hormonalnego i wprowadzić odpowiednie zmiany, a jeśli zajdzie taka potrzeba – również leczenie farmakologiczne. Sprawdź, jak można zminimalizować działania niepożądane antykoncepcji >> Czytaj także: Progestagen i antykoncepcja hormonalna Antykoncepcja hormonalna - kiedy zacząć? Antykoncepcja jednoskładnikowa, zalety i przeznaczenie Nowoczesna antykoncepcja, czyli jaka? Wizyta u ginekologa po antykoncepcję hormonalną